Officieel heet hij de Avenio, deze vierdelige tweerichtingentram van fabrikant Siemens. In Den Haag is hij omgedoopt tot ‘herrietram’. De term is voor het eerst geïntroduceerd door politicus Richard de Mos, die feilloos aanvoelt welke woorden publieke debatten kracht bij kunnen zetten. Andere benamingen zijn ‘triltram’ en ‘ploftram’. Op lijn 11 ter hoogte van de Haagse Markt heb ik twee hoogblonde vrouwen uit de richting Scheveningen zelfs al een keer opgewonden over de ‘trilstaaf’ horen praten, al weet ik niet zeker of zij hiermee ook de tram bedoelden.

Op 5 juli 2014 werd bij de Grote Kerk het eerste exemplaar van de Avenio gepresenteerd aan koning Willem-Alexander en sinds 2015 vervangen ze beetje bij beetje de oude GTL-trams waarvan de onderdelen steeds moeilijker verkrijgbaar worden. De Avenio heeft een grotere passagierscapaciteit en een lagere instap, die mensen met een handicap tegemoet komt. Integrale toegankelijkheid van het openbaar vervoer is vanaf 2020 een wettelijke verplichting. De Avenio heeft aan beide uiteinden een bestuurderscabine, zodat grote keerlussen - zoals aan het eind van lijn 16 in het Statenkwartier, waar nog de oude GTL-tram rijdt - uiteindelijk overbodig worden. Persoonlijk hou ik bovendien ook nog van de plezierige luxe van airconditioning waarmee de Avenio is uitgerust.

Obrechtstraat

Zelf woon ik aan lijn 11 en in mijn haast om mijn overstap op tram 3 of 4 te halen, erger ik mij vrijwel dagelijks aan het feit dat lijn 11 tussen de haltes Groot Hertoginnelaan en Laan van Meerdervoort sterk vaart mindert. Al begrijp ik waarom dat zo is: de tram rijdt hier erg dicht langs de achtertuinen van de huizen aan de Obrechtstraat. Op een aantal plekken elders in Den Haag komt een vergelijkbare situatie voor. Mooi dat we rekening houden met elkaar. Maar laten we het niet overdrijven.

Den Haag heet een verzameling dorpen te zijn, of eigenlijk: een verzameling biotopen. Iedereen leeft er op zijn eigen apenrots, die ofwel is gemaakt van zandsteen of van klei. Burgemeester Pauline Krikke zou graag zien dat die onderscheidende gebieden zich vaker met elkaar zouden verbinden om uiteindelijk één stad te vormen. Lijn 11 loopt er als een rode draad doorheen: van Rijswijkseplein en Hollands Spoor over veen en zand naar Scheveningen-Strand. De discussie over lijn 11 - en over die andere zogeheten herrietram-trajecten op de lijnen 2, 9, 15 en 17 - bewijst wat mij betreft dat Den Haag inderdaad geen stad is.

Stiptheidsboetes

Met de onderkoelde humor een diplomaat eigen, gaat wethouder Tom de Bruijn nu bekijken of HTM voor deze lijnen gevrijwaard kan blijven van stiptheidsboetes. Om de veronderstelde herrie te verminderen, gaan de ‘herrietrams’ op delen van de route langzamer rijden, zo is politiek besloten. Omdat de HTM langzamer gaat rijden, kan het vervoerbedrijf niet aan de gestelde eisen van punctualiteit voldoen. Eigenlijk is het om gek van te worden. Passagiers als u en ik verlangen van een openbaar-vervoerbedrijf dat het ons snel en efficiënt op de plaats van bestemming brengt en om HTM te prikkelen dat ook te doen, hebben we stiptheidsboetes in het leven geroepen - die we nu dus weer terugtrekken, omdat we willen dat HTM langzamer gaat rijden. Dit is weer ontzettend Nederlands. Het is alsof we besluiten om de brandweer na het succesvol blussen van een brand niet te vervolgen wegens wateroverlast.

Dat Richard de Mos de discussie deze kant op heeft gestuurd, kan ik nog begrijpen. Hij heeft zich ontpopt als ombudsman van Hagenaars en Hagenezen en is intussen een van de voornaamste politieke schakels - en voor sommigen zelfs een laatste strohalm - tussen de onvoorspelbare praktijk van de straat en de veelal weerbarstige bureaucratie van het stadhuis. Maar van de Haagse Stadspartij had ik meer grootstedelijke allure verwacht. Niets zo stads als een tram en dus had juist de Stadspartij tegengas mogen geven, toen het vorige week in het debat van de raadscommissie ging over ‘bewoners die steen en been klagen’, over ‘lawaai’ en over ‘tanks die aan komen denderen’. Maar wat zei Peter Bos van de Haagse Stadspartij? “Wij maken ons hier grote zorgen over.” Ik sluit niet uit dat hij een keer zo hard aan zijn wiet-sigaret heeft getrokken dat hij de trams nu ook hoort op momenten dat ze helemaal niet rijden.

Beeldvorming

Gaat het hier om beeldvorming waarin de Avenio in een benepen discussie langzaam maar zeker is verworden tot ‘herrietram’? Of hebben we het hier echt over een horendol makend modern onding?

Algemeen directeur Jaap Bierman van HTM schetst de feiten. “De Avenio stadstram rijdt op de tramlijnen 2, 9, 11, 15 en 17. De totale spoorlengte bedraagt 120 kilometer in de gemeenten Den Haag, Rijswijk, Westland, Nootdorp en Leidschendam-Voorburg. Langs deze trajecten tellen we ruim 240.000 huishoudens die bestaan uit ruim 467.000 personen. Uit een inventarisatie van de door HTM ontvangen klachten is gebleken dat de klachten over trillingen zich concentreren op zeven locaties: de Gevers Deynootweg, de Obrechtstraat, de Van Boetzelaerlaan, de Doornstraat/Jacob Pronkstraat, de Dedemsvaartweg, de Hofzichtlaan/Monseigneur van Steelaan en de Melis Stokelaan. Omwonenden op drie van deze zeven locaties dienden gezamenlijk een klacht in, waaronder twee verenigingen van eigenaren (VVE’s). ln het jaar 2017 registreerde HTM 96 klachten over de Avenio, ingediend door 52 unieke personen. Op sommige locaties diende een enkele omwonende meerdere klachten in.”

Kortom: 52 van de 467.000 mensen die aan deze tramlijnen wonen, hebben in die mate last ervaren dat zij het nodig vonden een klacht in te dienen. Dat is 0,0001 procent.

Uiteraard getuigt het van groot begrip van de HTM dat zij de trams nu voor deze 52 mensen langzamer gaat laten rijden. Geluid kan mensen nu eenmaal gek maken, daar wil ik verder niks op afdingen. Maar dat Den Haag wordt geteisterd door een herrietram, zoals de politiek ons heeft willen laten geloven - alsof we worden verslonden door een buitenaards monster - vind ik nogal overdreven en buitengewoon dorps.

(tekst: Frank Hitzert)