De 36-jarige Roy de Ruiter, die jarenlang een gevechtshelikopter vloog in Afghanistan, krijgt de hoogste onderscheiding die het Nederlandse leger kent. Met heldendaden in 2008 heeft hij de Militaire Willems-Orde verdiend. Dat een Apache-piloot deze eer ten deel valt, is uitzonderlijk. Luchtmachtofficieren krijgen ook in andere landen zelden zo'n hoge onderscheiding. De inmiddels afgezwaaide majoor krijgt de onderscheiding op 31 augustus door de koning opgespeld. Dan hoort hij pas waaraan hij het ridderschap precies te danken heeft. Er had zomaar een andere piloot uitverkoren kunnen worden, meent De Ruiter. Toen uitlekte dat een Apache-piloot de Willems-Orde zou krijgen, stroomden de voorbarige felicitatieberichten weliswaar meteen bij hem binnen. "Maar die hebben veel andere piloten ook vast gekregen," knipoogt hij.

De bescheiden vlieger aarzelde lang of hij de onderscheiding wilde aanvaarden. Hij doet dat toch, omdat hij die beschouwt als een schouderklopje voor zijn eenheid. Maar de hoop van minister van Defensie Ank Bijleveld dat De Ruiter voortaan als uithangbord van Defensie zal optreden, is vergeefs. Hij wil gauw weer de luwte in, terug naar zijn gezin en baan als helivlieger in Oman.

De Willems-Orde beloont "moed, beleid en trouw''. De Ruiter denkt dat hij vooral met die laatste twee heeft uitgeblonken, al tekent dat volgens Bijleveld zijn "typisch Nederlandse bescheidenheid en gewoonheid''. De Ruiter diende tussen 2004 en 2009 zes keer in Afghanistan, waar hij vooral de taak had grondtroepen te beschermen. Na zijn vijfde missie, in 2008, klom hij op tot commandant van een Apache-eenheid. Die missie heeft hem vermoedelijk ook de Willems-Orde opgeleverd. Zowel de land- als de luchtmacht pleitte ervoor De Ruiter te onderscheiden. Dat was voor hem belangrijk, omdat hij het steeds als zijn taak zag "de jongens op de grond veilig thuis te brengen. Daar ben ik het meest trots op.''

Onbesproken gedrag

De Ruiter is volgens Bijleveld "hetzelfde type'' als Gijs Tuinman, die met de Willems-Orde op zak uit zicht verdween. Heel anders, lijkt ze te willen zeggen, dan hun omstreden mederidder Marco Kroon. Die ligt onder vuur omdat hij uit de school heeft geklapt over een geheime operatie in Kabul. Toch was de affaire-Kroon geen reden om De Ruiter eens extra tegen het licht te houden voor hij op het schild wordt gehesen. De piloot is niet gevraagd of hij nog wat op zijn kerfstok heeft, en de voordrachtscommissie kan zijn antecedenten niet natrekken of de politie daarom vragen. "Dat hoeft ook helemaal niet," aldus de commissie. "Een ridder hoeft niet van onbesproken gedrag te zijn. Hij verdient zijn onderscheiding met zijn dappere daden.'' Volgens Bijleveld is nu veel beter nagedacht over de aandacht die de nieuwe ridder krijgt en de publieke rol die hij kan vervullen. "Kroon was de eerste sinds de jaren vijftig. Dat je dan nog niet precies weet hoe je dat aanpakt, is logisch.''

De Militaire Willems-Orde is de hoogste en oudste onderscheiding van Nederland. Volgens de wet is de onderscheiding bedoeld voor mensen die zich "in de strijd door het bedrijven van uitstekende daden en moed, beleid en trouw, hebben onderscheiden." Dat hoeven geen oorlogsomstandigheden te zijn geweest. Alleen moed, beleid en trouw doen ertoe voor de Willemsorde. Het ereteken is in 1815 in het leven geroepen door koning Willem I. De orde bestaat uit vier graden: ridder grootkruis, commandeur, officier en ridder. Dragers krijgen het zogeheten ordekruis aan een oranje lint met twee blauwe strepen.

Er zijn nog drie Ridders Militaire Willems-Orde in leven. Het gaat om de Engelsman Ken Mayhew, die in april 1946 de onderscheiding kreeg, Marco Kroon (2009) en Gijs Tuinman (2014). Zowel Kroon als Tuinman kregen de onderscheiding voor hun optreden tijdens missies in Afghanistan.  Ook Roy de Ruiter krijgt de Willems-Orde voor zijn optreden in Afghanistan. Wel is hij de eerste piloot in bijna zeventig jaar die de onderscheiding krijgt. Sinds de instelling in 1815 is de onderscheiding ruim 6000 keer uitgereikt.

(foto en bron: ANP)