De Bragaweg in Bandoeng was rond 1920 een heerlijke, overweldigend en verrukkelijke winkelstraat, waar van alles te koop was en te beleven viel.

Er zat het Sigaren Magazijn Hollanda (telefoon 419), op no. 6 Chr. Zanders & Co 'het goedkoopste en beste adres voor Byjouteriën en Horlogeriën', op nummer 41: Magazijn 'De Concurrent', waar begin januari een 'prima wekkerklokken met harde bel' te koop waren voor 750 gulden. En aan de  Bragaweg 46 bevond zich het Venduhuis ('toko', zei de advertentie) van I. Benjamins, waar nieuwe Soerabaja ledikanten verkrijgbaar waren, venduties deskundig werden geleid door de eigenaar en waar koelies het aangeschafte thuis brachten.

Daar had ik dus graag gewandeld. Alleen liever niet begin januari 1920. Dan is er een onaangenaam incident, lees ik in Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië:

Vóór toko-Van B, aan den Bragaweg, te Bandoeng was een Inlander bezig de straat aan te vegen, vertelt de Pr. Bode, op gezag van het Bandoengsche politie-rapport. Op last van den Directeur G. W. moest hij daarmee ophouden: „daar zorgde de gemeente voor."

Toen de Heer B., de tokochef, den bediende gelastte, met zijn reinigings-arbeid voort te gaan, gaf de Directeur G. W., de Heer H. hem een slag.

G.W.: Gemeentelijke Werken. Een ambtenaar die de tokoschef slaat. Dat gaat te ver, vond de krant: “Dat ontbrak er waarlijk nog maar aan!” En toen stond er dit in de krant:

De gemeente-zorg te Bandoeng staat zoo ongeveer op hetzelfde peil als hier bij ons te Batavia, dat wil dus zeggen: op geen peil. De straten zijn er morsig, de trottoirs liggen er vol schillen van pisangs en andere vruchten, waarover de voetgangers uitglijden en kans loopen armen of beenen te breken. En in plaats van blij te zijn, wanneer de burgerij de stadsreiniging een beetje helpt, bij het vervullen van hare taak, waarvoor zij zelf, naar uit alles blijkt absoluut niet berekend is, is zon Directeur van Gem. Werken dan in zn wiek geschoten, en ramt er maar op...

Maar als de straat schoon geweest was; als de gemeente dus werkelijk gedaan had, datgene wat zij, —de Directeur geeft het zelf toe, — behóórde te doen, dan zou de Heer B. toch immers zijn bediende niet aan het vegen hebben gezet!

Dat was een verpletterende logica.

Inderdaad, als de gemeentewerken van Bandoeng inderdaad goed hadden gefunctioneerd... tja...

Het stemt tot nadenken over dat vegen.

Een beetje vegen voor de toko, daar kan een directeur niet overstuur van raken. Het staat mooi en netjes, en in de Bragastraat wil je als toko zijnde je stand ophouden.

Anders gezegd, er moet heel wat gelegen hebben. Daarom vond de chef van de toko ook dat de bediende door moest gaan met de 'reinigingsarbeid'. Ja, dan heb je een fatale situatie: twee mannen die zich niks laten zeggen.

Kwestie van seconden eer het escaleert.

Het duurde niet lang of de driftkop van de Gemeente-werken te Bandoeng moest voor de rechter komen. Dan schrijft Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië iets nieuws over de zaak. Het gaat nu over 'een stomp', gegeven aan 'den heer B. beheerder van toko Van B. aan den Bragaweg'. Dat had niet mogen gebeuren, vond de rechter, en ook:

Als verzachtende omstandigheid werd aangenomen, dat de heer B. in overtreding was daar men niet mag laten vegen dan na gesprenkeld te hebben met water of zaagsel. Niettemin werd het handtastelijk optreden van den heer H. door den Landrechter gelaakt en de eerste veroordeeld tot f 10 boete subsidiair 3 dagen gevangenis.

Daar ga je. Opeens heb je een strafblad. Een boete van tien gulden of drie dagen brommen. De keuze lijkt me niet moeilijk. Toch een grote onaangenaamheid op zijn staat van dienst, als die tenminste nog verder is gegaan.

Dezelfde januarimaand knalde een auto tegen de toko aan. Kan zoiets toeval zijn? In principe wel. Tuurlijk. Incidenten heb je overal, ook in de Bragastraat.

https://www.indischeschrijfschool.nl