"Dat boek hèb ik," zei ik blij. In de boekwinkel wees ik naar een afbeelding van Balmoedertje, de verhalenbundel uit 1906 van de schrijfster Elisabeth Overduyn-Heyligers, een achternaam die je op wel honderd manieren kunt spellen, maar daar gaat het niet om.

De boekwinkelman keek me even aan. Hij schatte mijn mentale stabiliteit in, begreep ik later. Want hij zei: "Nou... van die boeken maken ze notitieblokken. Ze snijden het papier binnenin weg en dan gebruiken ze de oude kaft als omslag." Beteuterd zei ik: "O."

En daarna, om tóch iets positiefs te willen zeggen: "Het is in ieder geval goed, om mensen met een boek in handen te zien, want zien lezen doet lezen." Dat was een schamel positiefje, ik voelde het zelf, meer nog dan de boekwinkelman die Balmoedertje immers niet had gelezen.

Ik wel.

Want ik lees álles van die schrijfster.

Mevrouw E. Overduyn-Heyligers is een van die auteurs die haast door iedereen vergeten is, en dat is zo oneerlijk. Ze schreef meeslepend over het oude Indische leven van haar tijd, met oog voor de positie van vrouwen en vol van pikante details. Geweldig onderhoudend en leerzaam, maar niet dat je zegt dat is superliterair van aanpak en opzet en derhalve verdient mevrouw een eigen hoofdstuk in elke literatuurgeschiedenis. Meeslepende boeken worden zelden literair gevonden, dat is merkwaardig. Ze is ook daarom in de vergetelheid geraakt. Haar romans en bundels zijn alleen nog tweedehands verkrijgbaar dus als u nieuwsgierig bent, kijk dan eens bij Boekwinkeltjes.nl.

Het versnijden van belangrijke romans tot notitieblokken staat in een treurige Nederlandse traditie. Wij zijn het land dat ooit videocassettes verpakte in boekomslagen. Wij konden voor onze boekenkasten boekenvulling bestellen per strekkende meter, niet om te lezen, maar omdat het zo leuk intellectueel stond. Dat is onze cultuur: rijk aan geestelijke armoede.

Komt er hier iemand binnen die mijn volgeladen boekenplanken ziet, dan is de gebruikelijke vraag: "Heb je die allemaal gelezen?" Mijn antwoord is dan: "Ja, of zelf geschreven." Daarna volgt een stilte. Eerlijk waar, ik weet dan ook niet goed meer wat ik moet zeggen.

Wat Balmoedertje aangaat, heb ik gemengde gevoelens. Eigenlijk wil ik het versnijden tegengaan, en mij vastketenen aan de bedrijfspoorten van de onmens die dit doet. Anderzijds denk ik, stel dat nou eens veel mensen met zo'n notitieblok gaan werken, zou dat niet een klein wonder kunnen betekenen voor de oude Indische letteren?

https://www.indischeschrijfschool.nl