Boeken over het oude Indië hebben we meer dan ooit nodig. Juist nu. We leven in een overvloed van websites en meningen, en wat is waar, wat is een feit en wat een interpretatie?

Wie nadenkt en schrijft over de oude tijd, dus tot de Tweede Wereldoorlog, heeft boeken nodig. Van papier. Om in te bladeren, heen en weer en even snel terug. Om te zien: dit zijn de bronnen waar de auteur uit geput heeft. En dan kunnen u en ik ook uit die bronnen putten of we denken: misschien zijn er andere bronnen die beter zijn.

Bladeren. Denken. Uit het raam kijken.

Vinger tussen de bladzijden en even herkauwen: wat staat hier nu eigenlijk echt.

Denken. Voor sommigen: notitie met potlood maken in het boek. Ik doe dat, en dan zet ik die onderaan de pagina, dit in verband met het bladeren van 'waar stond het ook alweer'.

Allemaal kleine en grotere vreugdes die je niet hebt met een e-book.

Daar kun je ook niet aan ruiken, trouwens.

Juist over het oude Indië is lezen en nadenken belangrijk. Het is zo'n ongelofelijk ingewikkelde tijd.  In alles. Wie over de familie schrijft, of over iemand in de familie, heeft dan ook nooit genoeg aan anderhalve website en een trommel familieverhalen.

Juist door de wisselwerking met de geschiedenis komen de familieverhalen meer tot leven. Studeren op het verleden is hormat.

Er zijn honderden boeken over specifieke onderwerpen. Er zijn ook boeken die een goede basis vormen voor verder onderzoek. Als ik weer eens de vraag krijg naar wat ik aanraad, geef ik titels . Hier komen er een paar. De grote overzichten bomvol kennis: Ulbe Bosma: De Oude Indische Wereld, 1500-1920 (2004); Hans Meijer: In Indie Geworteld. De twintigste eeuw (2004) en Wim Willems: De uittocht uit Indie 1945 1995 (2004).

Daar heeft u het: drie dikke pillen die eeuwen omvatten. Allemaal geschiedenis van, uit en over Indië. Ze zijn helaas alleen nog tweedehands te koop en als u ze vindt: kopen. Een wereld aan kennis en inzichten wacht op u.

Alle fotoboeken van Rob Nieuwenhuys en Hein Buitenweg. Zijn sfeer is van weemoed doortrokken, en ook van het rustige besef dat alles voorbij gaat, ook de Indische tijd. Nieuwenhuys is minder aanwezig. Ze vullen elkaar aan.

De literatuur van toen. Het beste beginpunt is: Oost-Indische spiegel. Wat Nederlandse schrijvers en dichters over Indonesië hebben geschreven vanaf de eerste jaren der Compagnie tot op heden (1972) van Rob Nieuwenhuys. Het beste want: een enorme verzameling titels en auteurs, dus een goed vertrekpunt voor verder lezen. In oude romans kunt u de tijdgeest van weleer meer of minder terugvinden. Maar altijd zelf blijven nadenken: lees ook recensies in Delpher.nl en besef dat veel auteurs broodschrijvers waren, dus vooral boeken schreven die moesten verkopen.

Tip: zoek altijd naar romans die haaks staan op uw mening. Dat dwingt tot nadenken. Denkt u dat elke njai een uitgebuite en weerloze vrouw was? Lees dan het werk van Lin Scholte over het leven van haar moeder als njai, sterk en zelfbewust. en denk verder.

Voor het KNIL alles van C.A. Heshusius, vooral 'Soldaten van de Kompenie KNIL 1830-1950'. Heel informatief, ook al zijn de details duidelijk voor gevorderden en zou je wensen dat die foto's nog eens in een groot fotoboek werden uitgegeven.  Beleefd aanbevelend het boek dat ondergetekende puliceerde: 'Een eervol bestaan. De geschiedenis van het KNIL, 1814-1950'. (2022) Helemaal uitverkocht dus alleen tweedehands. Een collage van brieven, artikelen, rapporten, verhalen uit en over het KNIL zelf, met foto's.

Het is een begin, wat ik hier aanreik. En het komt met een waarschuwing: wie begint met lezen, wil  na het ene boek weer een ander. Zo ben ik ook.