Het ABP, dat de pensioenen van leraren en ambtenaren beheert, maakte onlangs bekend de komende jaren vijf miljard euro te willen investeren in bouwprojecten voor betaalbare huurwoningen in Nederland. 

Dat is natuurlijk een gigantisch bedrag, maar ’t is nog geen één procent van het kapitaal dat ABP beheert. Want pensioenfondsen moeten voorzichtig zijn. Het gaat immers om geld van hun deelnemers, waarmee de maandelijkse pensioenuitkeringen worden betaald. Dat gigantische kapitaal moet ‘werken’, want met geld verdien je geld. Dus wordt er goed gekeken waar je op de wereld het beste rendement kan halen.

Heel lang namen de beleggers van de pensioenfondsen het niet zo nauw met hoe ze belegden. Het beste rendement werd behaald bij oliemaatschappijen, wapenindustrieën en tabaksfabrikanten. Totdat de achterban zich ging roeren. 

Het eerst gingen zodoende de vervaardigers van clusterbommen en ander wapentuig in de ban; wie wil er nu geld verdienen aan de oorlogsindustrie? Daarna waren de producenten van de verslavende, kankerverwekkende rookartikelen aan de beurt. En vervolgens de milieuvervuilers van het kaliber Shell.

Verantwoord

Hoewel het met de toenemende Russische dreiging gaandeweg geoorloofd lijkt om aandelen in Europese defensie-industrie te kopen, klinkt het voornemen van het ABP om in de Nederlandse woningbouw te investeren een stuk sympathieker. Al sinds 2015 laat het ABP met regelmaat onderzoeken wat de achterban vindt van het beleggingsbeleid. En wat blijkt: twee op de drie vindt ’t belangrijk dat er duurzaam en verantwoord wordt geïnvesteerd. 

Naast de bedrijven die eerder al in de ban gingen, wil de ABP-achterban nu ook dat er niet wordt belegd in ondernemingen die bij kinderarbeid betrokken zijn, niet in de gokindustrie, niet in bedrijven met slechte werkomstandigheden, niet in bedrijven die belasting ontduiken en niet in bedrijven die bont produceren. 

Zo blijft er wel steeds minder te beleggen over. Maar ruim de helft van de door het ABP geraadpleegde aantal deelnemers, denkt er nog steeds zo over zelfs als daardoor de pensioenuitkeringen wat lager mochten uitpakken. Slecht 33% kijkt louter naar de hoogte van het rendement.

Bijdrage

Of je met woningen die tussen de 650 en 950 huur per maand de beste investering doet, valt te betwijfelen. Maar het ABP wil naar eigen zeggen ‘een maatschappelijke bijdrage’ leveren. Het zijn immers juist ABP-leden die niet meer aan een woning kunnen komen: leraren, politiemensen en het lagere- en middenkader ambtenaren. 

Daarom ook is het ABP jaren geleden een warme relatie aangegaan met vastgoedbedrijf Vesteda, eigenaar van 27.000 woningen in het hele land. Het ABP is sinds kort zelfs voor 33 procent eigenaar van Vesteda. En Vesteda realiseert bijvoorbeeld in Rotterdam het nieuwbouwcomplex Zuiderhof (160 woningen) en in Den Haag de Binck Poort (205 appartementen); projecten met een groot deel ‘middenhuur’, waarbij voorrang geldt voor mensen met ‘sleutelberoepen’.

Philips

Maar misschien kan het ABP nog een stapje verder gaan? Philips bouwde honderd jaar geleden al complete wijken voor het eigen personeel. Betaalbare woningen voor de arbeiders, betaalbare villa-buurten zelfs voor het hogere personeel. Ook in de periode na de Tweede Wereldoorlog - met grote woningnood in het hele land - ging de nieuwbouw van een Philipsfabriek in Rozendaal gepaard met de realisatie van personeelswoningen.

In de huidige tijd bestaat dat niet meer. Zelfs de ‘dienstwoning’ voor een burgemeester, conciërge, huismeester of geestelijke is een bijna uitgestorven fenomeen. Uiteindelijk zijn ook alle Philips-huizen verkocht of gesloopt. ASML helpt wel financieel bij de bouw van woningen in Velthoven; niet voor het eigen personeel, maar juist voor de anderen. Omdat het zich realiseert dat de exorbitante groei van dit techbedrijf de woningmarkt in die regio flink heeft verstoort. 

Als de grote steden, die stuk voor stuk een schreeuwend tekort hebben aan leerkrachten, politieagenten, ambulancepersoneel, verpleegkundigen en zorgmedewerkers nu eens een stap verder gaan dan ‘voorrang geven’ aan mensen met een sleutelberoep. Voorrang bij schaarste levert immers weinig op.  

Wacht dus niet op de woningen van Hugo de Jonge die er toch nooit komen. Ga als gemeente onmiddellijk met het ABP en Vesteda om de tafel zitten. En dan niet als wethouder voor projectontwikkelaartje spelen en commerciële grondprijzen hanteren. Maar gewoon kijken wat op langere termijn goed is voor je stad. 

Bouw met dergelijke partners op aantrekkelijke locaties betaalbare huizen speciaal voor mensen waar je als stad om zit te springen. En niet alleen kippenhokken van 55 vierkante meter met 1 slaapkamer voor vrijgezellen of kinderloze jonge stellen, maar ook gewoon woningen waar een onderwijzer, politieagent of zorgmedewerker een gezin kan stichten en de komende tien, twintig jaar wil blijven wonen. 

Creativiteit en daadkracht zal de tekorten in die o zo belangrijke sectoren niet onmiddellijk oplossen. Maar alles wat helpt om de problemen kleiner te maken, moet nu met beide handen worden aangegrepen.