Ofschoon ik mijn pensioen nader, daalde de gemiddelde leeftijd toch flink op het moment dat ik het mini-symposium ‘Hoe de krant uit Den Haag verdween’ in de Koninklijke Bibliotheek betrad. Alsof ik te gast was op een uitstapje van OMANIDO (Oud Maar Niet Dood) uit Hendrik Groens verzorgingstehuis.

Het wat rommelige programma begon vermakelijk. Journalist Herman Rosenberg, alweer een paar jaar mijn opvolger als hoofdredacteur van Den Haag Centraal, gaf een met anekdotes doorspekt overzicht van de journalistiek in Den Haag sinds het eind van de 19de eeuw. Helaas bleek Herman vergeten de duur van zijn toespraak te berekenen, dus eindigde hij - na twee hints om af te ronden - ergens halverwege zijn verhaal. Weg historisch overzicht.

Peter ter Horst, de laatste hoofdredacteur van de zelfstandige Haagsche Courant - en degene die mede dit dagblad het AD had ingeloodst - hield de zaal voor dat we niet moesten zeuren over de verschraling. Het was immers onze eigen schuld. We moesten ons simpelweg op de plaatselijke krant abonneren! Peter is inmiddels van de journalistiek overgestapt naar de commerciële wereld van PR, communicatie en andere handel in gebakken lucht en grapte er richting AD achteraan: “We rekenen straks wel af!”

“Wie van u heeft een abonnement op twee of meer kranten?”, vroeg Axel Veldhuijzen - de chef van AD/Haagsche Courant vervolgens de zaal. Een zee aan 70-plus-handen ging omhoog. Dat gaf de burger weer moed. Zij het tijdelijk, want één griepgolf of een weekje nachtvorst en het regent meteen opzeggingen van abonnementen door de nabestaanden. 

De echte ontluistering kwam meteen daarna. “Wie heeft een abonnement op AD/Haagsche Courant?”, wilde Axel weten. En dat werd even slikken. Met dat aantal kon je maar net een partijtje klaverjas organiseren. “Hier zit mijn probleem”, constateerde Axel in mineur.

Terwijl op de achtergrond flitsende voorpagina’s van het Haagse katern in het AD werden geprojecteerd, onthulde Axel Veldhuijzen hoe AD/Haagsche Courant tegenwoordig probeert uit te vinden wat de lezers van zijn krant het liefste tot zich nemen. Nee, hij kon niets uit de praktijk laten zien, maar mocht wel een tipje van de sluier oplichten.

Ik ging rechtop zitten, spitste mijn oren. In mijn tijd bij de HC werden er ook lezersonderzoeken gehouden. Er waren enquetes, speciale avonden met testpanels en als toppunt van modernisme werden eind jaren negentig mensen uitgerust met een soort camera op het hoofd die precies registreerde wat ze lazen, hoe lang ze lazen, welke route men op de pagina’s volgde en op welk moment in een artikel de lezer afhaakte.

Dat laatste doet AD/Haagsche Courant nu feitelijk ook bij de lezers van de digitale krant. De computer houdt precies bij welke nieuwsbericht mensen aanklikken, hoe lang ze er over doen voor ze doorklikken naar iets anders en dus ook welke artikeltjes ze links laten liggen. Eigenlijk hoorde ik niets nieuws. De methodiek is veranderd, maar het doel is hetzelfde als wat wij 25 jaar geleden nastreefden. Terzijde: elke nieuwssite houdt bij wat het best wordt gelezen om daar lering uit te trekken.

Maar ineens begon Axel Veldhuijzen te vertellen hoe de resultaten van die kennis werden verdeeld over vier categorieën. Alle medewerkers van AD/Haagsche Courant krijgen tegenwoordig te horen hoe hun bijdragen zijn gewaardeerd. Heb je veel hits gehad, dan kom je in het vak Goud. Ben je niet of nauwelijks gelezen dan beland je in de Kelder. De resultaten op de site vinden hun weerslag in de papieren krant. Ik ken Axel als een vriendelijke doch gezagsgetrouwe collega dus het laat zich raden waar een paar keer Kelder achter elkaar voor de betrokken scribent toe leidt. Eén troost: Mc Donalds betaalt een beter uurloon dan AD/Haagsche Courant.

Op de borrel na afloop briesten wat bezoekers - met twee abonnementen, maar niet op het AD - in mijn nabijheid over de men-vraagt-en-wij-draaien-mentaliteit en het in de hand werken van populisme. Dat de krant op deze manier nog louter over André Hazes jr. en Bridget Maasland zou schrijven, terwijl het toch zaak was dat je een breed palet aan informatie kreeg aangeboden. Ik dacht even aan Sven Veldhuijzen, de al lang geleden overleden vader van Axel, die geen AD in zijn huis wenste.

Maar ik moest ook denken aan de chef-kok, die naast zijn dagelijks inkopen bij de horeca-groothandel aldaar elke maand één pot Japanse mayonaise aanschafte. Toen de betreffende groothandel werd overgenomen, ging de nieuwe eigenaar eens modern efficiënt aan de slag om te kijken welke artikelen in - zeg maar - de categorie Kelder zaten. Alras verdween de Japanse mayonaise uit het assortiment. Maar daarmee verdween ook mijn chef-kok als klant. Die haalde voortaan alles bij de concurrent waar die betreffende mayonaise nog wel verkrijgbaar was.