We hebben het allemaal wel eens meegemaakt: hoge nood tijdens het winkelen. Waar is een wc in de buurt? In mijn jeugd waren er - althans voor de mannen - volop urinoirs in de openbare ruimte te vinden. Niet van die mooie ijzeren ‘krullen’, zoals in Amsterdam, waar je de benen van de bezoekers onderuit zag steken, maar een soort gesloten grintbetonnen huisjes.
Net als de telefooncel - en straks ook de brievenbus - zijn ze volledig uit het Haagse straatbeeld verdwenen. Ze werden misschien ook iets te vaak misbruikt: als seksplek voor ‘pisnichten’ en door junks. Wat er nu nog aan urinoirs rest in de stad, zijn de zelfreinigende ‘plaspalen’ die in de grond weg kunnen zakken en die kunststof gevallen die ook bij festivals en evenementen worden geplaatst. De gebruiker moet wel vrij van elke gene zijn, want je staat er behoorlijk te kijk. Iets meer privacy bieden die roestvrijstalen pissoirs nabij de prostitutie-straten, maar daar wil je ook liever niet worden gezien.
Ralf Sluijs, een van de grote denkers binnen Groep de Mos, heeft recent geopperd dat de Haagse horeca zijn wc’s ook zou moeten openstellen voor niet-klanten en dat de betreffende ondernemer daarvoor van de overheid dan een bescheiden vergoeding zou moeten krijgen. Nu heb ik mijn vader vroeger altijd horen verkondigen dat café’s openbare gelegenheden zijn en dat de kroegbaas derhalve sowieso verplicht is zijn toilet beschikbaar te stellen. Ik heb geen idee of mijn pa deze juridische conclusie zelf had getrokken en of zoiets daadwerkelijk in de regelgeving voor de horeca is opgenomen, maar het lijkt me anders een goede zaak dat alsnog te doen. Daarmee zijn ook meteen de plasbehoeftige dames uit de brand geholpen, want in deze kwestie wordt onbegrijpelijk genoeg doorgaans meer aan mannen dan aan vrouwen gedacht. Dus niks geen bureaucratische subsidieregeling voor de kroegbaas die mee wil doen, maar gewoon als strakke voorwaarde verbinden aan de verstrekking van een horeca-vergunning.
De gemeente zou zelf het goede voorbeeld kunnen geven door in alle gemeentelijke overheidsgebouwen sanitaire voorzieningen voor het publiek te bieden. En dan natuurlijk niet tegen betaling, zoals in de Centrale Bibliotheek aan het Spui, maar gewoon gratis. Want dat is ook zoiets. Op stations, bij benzinepompen, op festivals; bijna overal moet je tegenwoordig voor de grote of kleine boodschap betalen. De klantvriendelijkheid is ver te zoeken. We winden ons daar pas serieus over op als de baas van EasyJet met het idee speelt om ook in zijn vliegtuigen geld voor toiletbezoek te vragen. Het verbaast mij ook al lange tijd hoe weinig servicegericht onze supermarkten en grote modewinkels op dit gebied zijn. Elke vierkante meter moet daar winstgevend worden benut. Voor enige wellevendheid is letterlijk geen plaats. Als je de Albert Heijn op Curaçao binnenloopt, vind je daar een keurig schone toiletgroep voor dames en apart eentje voor heren. Zelfs bij de supermarkten van de prijsvechter Eurospin in Italië hebben ze klanten-wc’s. Kom daar eens om bij de Appies of Jumbo’s in Den Haag.
Lang geleden bevond ik mij bij een kinder-H&M in de Venestraat, toch bijna een klein warenhuis, toen zoonlief liet weten hééééééél nodig te moeten. Ik informeerde bij de kassa naar een WC voor de kleine, maar die was er zogenaamd niet. Je vraagt je af waar al dat personeel dan de behoefte doet. “Plas maar gewoon hier in je broek schat”, sprak ik mijn kleuter toe. Ik had het ze bij H&M graag zien opdweilen. Maar voor die ludieke actie bleek mijn kind niets te voelen.
Misschien wil de denktank van Groep de Mos de komende tijd wat verder gaan dan het afschieten van een losse flodder en zich serieus buigen over de rol die de plaatselijke overheid hierin kan spelen. Je kunt gewoon beginnen met het vrij toegankelijk maken en duidelijk afficheren van alle wc’s in de openbare bibliotheken, politiebureau’s, stadsdeelkantoren, buurthuizen, wijk- en dienstencentra en andere huisvestingen van gemeentelijke diensten. Wanneer je als lokale overheid het goede voorbeeld geeft, wordt het ook makkelijker de plaatselijke horeca aan je zijde te krijgen. En wie weet gaan op den duur dan zelfs de supermarktbazen eens nadenken over zo’n simpele voorziening voor de klanten.