Het probleem met Indische familieverhalen is dat ze vaak in de pen blijven hangen, of beter gezegd, dat de hand die de pen heeft, niet gaat schrijven.

Er zijn bezwaren, opeens.

De familie mort. Zelf vind ik dat altijd goed nieuws, want het wijst ten eerste op betrokkenheid, ten tweede op een besef dat er iets belangrijks is dat niet in het verhaal mag komen en ten derde op het feit dat het familieverhaal daarmee interessanter is dan gedacht. Ja, er is dan wel een potentieel explosieve situatie. Maar met beleid en overleg valt daar mee om te gaan. Het uiterste is een aangepaste familieversie te schrijven en een oerversie bij de notaris te deponeren, te onthullen over vijftig jaar. Of honderd.

Soms is de familie juist overmatig belangstellend. Iedereen denkt mee. Een handig jong iemand opent een whatsappgroep waarin elke dag vragen staan als: is het al af? Nooit in meegaan, zeg ik dan, organiseer een meeleesgroep met 1 discreet familielid en stuur alleen hoofdstukken per post, inderdaad, op papier. Dat voorkomt het snelle doorsturen.

Een bezwaar zit steeds vaker in de tijdgeest, die voorschrijft hoe Indië herinnerd dient te worden. Veel dader-slachtoffer, veel schuld, veel oorlog. Maar het gaat veelal om de oude Indische tijd, ervoor, de tijd waarin gezinnen en families groeiden, al of niet gelukkig waren, al of niet politiek actief waren, al of niet het eens waren met de koloniale opvattingen.

Schrijf vrij, denk ik dan, herinner u in alle vrijheid hoe het was, bewaar de familieverhalen zoals ze zijn doorgegeven en vooral, heb de moed om open naar het Indische verleden te kijken.
Ja, de moed.

We moeten af van het overmatig gemoraliseer over de Indische tijd. Het zit in de weg van een heldere blik en daarmee van een dieper begrip. Het is niet zo dat elke Indonesiër onderdrukt werd en een slachtoffer was- en al die mensen dan met betrekkingen bij bijvoorbeeld de spoorwegen? De Indische emancipatie was zeker vanaf 1870 een groeiende maatschappelijke kracht die ook een podium was voor belangrijke Indische sprekers, beroemdheden van toen. Vrouwen traden meer op de voorgrond. Indië kolkte van veranderingen, van paradoxen en tegenstellingen.

En te midden van dit alles leefden Indische families, met verhalen die het meer dan ooit waard zijn om vastgelegd te worden. Nu het nog kan.