Het was een mooie en waardige Indië-herdenking, maar toch anders dan anders en dan kwam niet alleen door de maatregelen. Hier en daar was de toon anders.

Ik zag een filmopname van een KNIL-dochter, een vrouw die bepaald niet lief en zacht de camera inkeek, integendeel, het leek of ze woedend was op het onrecht dat de Nederlandse staat de Molukse militairen had aangedaan, door ze een zogenaamd tijdelijk verblijf in Nederland voor te spiegelen. Net toen ze dáár mee over leek te gaan zeggen, werd de opname afgekapt. Maar de indruk bleef en van binnen applaudiseerde ik voor haar. Zo zichtbaar te durven zijn op die dag, niet aan vergeten en vergeven doen, blijven opkomen voor haar vader en zijn generatie, wat een ruggengraat. En ook: wat een gevoel voor urgentie. Want nu is ze er nog.

Ook was er een jong meisje dat vroeg om de verhalen van de vorige generaties. Of vroeg, ze leek het zowat op te eisen, omdat het net zo goed haar verhaal was, en daar zaten nu gaten in door gebrek aan informatie. Mooi dat ze belangstelling heeft voor de familiegeschiedenis, maar aan de andere kant: niemand is verplicht om te vertellen. Zwijgen mag.

Soms is het leven toen en daar te erg geweest om te willen herinneren. Er zijn ouderen die alleen konden doorgaan omdat ze alles wegdrukten, 'nooit meer over praten want we zijn nu hier.' Ja, dat kan gaten slaan in het familieverhaal. Maar die gaten zijn gevuld met zwijgen, voller dan vol, wie daarin roert, brengt veel te veel in beweging.

Wat 15 augustus ook brengt, is het besef van 17 augustus, de dag waarop de republiek Indonesië werd uitgeroepen, met alle gevolgen van dien. Bersiap, politionele acties, oorlog op oorlog. Er is in het herdenken geen dag als 5 mei, waarop met vreugde een bevrijding gevierd kan worden. De Indië-herdenking is vol besef van wat verloren ging en zou gaan, en dan moest de kille ontvangst in Nederland nog komen.

Ik zou willen dat er ook een dag bestond om de rijkdom van de Indische cultuur te vieren, de muziek, de literatuur, de spiritualiteit, de culinaire tradities, iets voor een grote landelijke fuif waarop ook dat erkend en gezien is. Want zoals het nu is, met de herdenking en al die moeilijke onderzoeken, lijkt het of Indië alleen uit oorlog bestaat. Maar Indië was zoveel meer.

https://www.indischeschrijfschool.nl