Er zijn mensen, en daar zijn er helaas nog best veel van, die denken dat de Indische keuken begon met Beb Vuyk. Dat komt omdat ze van haar een kookboek hebben. Maar al die mensen, en de anderen erbij, zouden verplicht moeten worden om uit de Catenius-boeken te koken.
Mevrouw J.M.J. Catenius-van der Meijden (Koba voor intimi) was een grootheid aan het einde van de vorige eeuw. Zij kende de Indische keuken en hoe. Niet alleen publiceerde ze verschillende kookboeken, ze gaf ook demo's op tentoonstellingen en won medailles. Haar Groot Volledig Oost-Indisch kookboek (1902) kreeg een legendarische status. Op de foto die ik van haar heb, ziet ze er streng uit: hooggesloten blouse, opgestoken haar, starend in een verte. Elke keer wanneer mijn tram door de Zoutmanstraat gaat, denk ik aan haar, want mevrouw woonde enige tijd op nummero 52. Ook aan de Weimarstraat 167, maar mijn weg gaat op de een of andere manier door de Zoutmanstraat, misschien zorgt mevrouw aan gene zijde ervoor.
Die oude Indische kookboeken zijn meer dan een verzameling recepten. Ze zijn een spiegel van die tijd. Ik lees aanwijzingen voor het bereiden van een Koningin Emma Taart, in het droevige besef dat de jongere generatie geen idee meer heeft wie zij was. Het ene recept dat me al jaren fascineert is dat voor Chineesche Broedertjes. Ik weet niet wat er Chinees aan is of wat broers ermee van doen hebben en ik weet evenmin hoe ik erachter moet komen. Tijdens lezingen heb ik het recept royaal uitgedeeld op een A4, zonder dat iemand het kon maken. Bij Toko Semarang in de Danckertstraat vertelde wijlen Oom Go me eens dat het koekjes waren. Een raadsel opgelost, een raadsel geboren. Wat voor koekjes? En nee: zèlf maken, gaat niet lukken; als ik een ei kook, brandt het al aan. Dan weet u het wel.
Dit soort vraagstukken liggen verscholen in de oude kookboeken en daarmee in het leven van mevrouw Catenius. Mevrouw vertelt weinig tot niets over de achtergrond van haar recepten, dus het is deels raden en feiten combineren. Koningin Emma Taart lukt me wel: de moeder immers van Wilhelmina (die ook een taart heeft), en jaren regentesse was. Maar die Chineesche Broedertjes blijven een raadsel. Dus daar denk ik aan, als de tram door de Zoutmanstraat gaat, en u hopelijk voortaan ook.