Daarrrr gaan we weer. Indië-veteranen op de televisie en 87 procent van alle Nederlanders heeft een mening klaar. De resterende 13 procent is zelf op uitzending geweest en die weten: je moet er zelf bij geweest zijn.

Elke Indië-veteraan heeft een eigen verhaal. Over als jonge jongen erheen, vaak niets wetend van de koloniale samenleving. Een militair gehoorzaamt, wanneer het bevel tot vertrek komt. Dat is het idee van een krijgsmacht. Gericht op uitvoeren. Niet op tegenspraak. Toch bestaat er iets als individuele verantwoordelijkheid, dat maakt voor mij het leger zo fascinerend. 

Het moeilijke is dat elk verhaal over Indië-veteranen nu alleen in het licht staat van wel of geen geweld gebruikt, wel of geen oorlogsmisdadiger zijn en dan zijn ze in Nederland bij voorbaat al schuldig bevonden, want waar rook is, daar moet ook vuur zijn geweest. Die redenering is kwalijk en grievend voor iedereen die bereid was te sterven voor de Nederlandse vlag. Zo was dat toen. We moeten meten met de maten van die tijd. En in die tijd bestond wat men noemt een oorlogssituatie.

Wij van de 87 procent met onze mening klaar, wij zijn helemaal niet bevoegd om die mening te geven, want we hebben geen verstand van die tijd. Niet hoe het is om naar Indië te gaan, ver van huis, en dan in een andere cultuur terecht te komen in een oorlog. Wat doet dat met een mens uit die tijd? Hoe verander je? Wanneer je terug komt - áls je terug komt - ben je niet meer die je was, en uitleggen is moeilijk. Nog steeds.

Ik voel respect voor de veteranen die het toch probeerden in die interviews. Voor de mannen op leeftijd die terug wilden kijken, en aan ons van de na-oorlogse generaties, televisiekijkend met een schaaltje chips, iets van hun leven toen en daar uitlegden. Het zijn dus optimistische veteranen, in die zin, dat ze geloven dat er werkelijke interesse en aandacht is.

Tegelijkertijd voel ik verlangen naar andere verhalen uit die tijd. Naar een veteraan die vertelt: we hebben in deze kampong of dessa iets goeds gedaan. We konden mensen helpen. Er zijn positieve herinneringen tot op de dag van vandaag. En dat die verhalen dan net zo uitgebreid op televisie komen als al die verdachtmakingen van nu. Geschiedenis is geen zwart-wit-verhaal, maar iets in duizend kleuren en nuances.

https://www.indischeschrijfschool.nl