Onze koloniale geschiedenis

7 October 2021, 23:01 uur
Columns
mainImage

Onze koloniale geschiedenis.

Het woord, of beter gezegd de uitdrukking, is tegenwoordig al iets waarmee ik voorzichtig ben, waarvan ik soms denk, kan ik het in dit gezelschap wel zeggen. Erg, als je aan zelfcensuur gaat doen, inderdaad. Museum Bronbeek heeft daar geen last van: deze maand vindt daar de week van de koloniale geschiedenis plaats. Een wéék, toe maar.

Het is een uitstekend iets, zeker nu. Een traditie ook, want ze doen het al jaren met allerlei onderwerpen. Ooit gaf ik een lezing over Colijn in Indië en toen waren er veteranen in de zaal die zinvolle opmerkingen maakten waar ik weer van leerde.  Dat is het mooie van dit soort lezingen geven: je deelt in elkaars kennis, het publiek heeft een diepere betrokkenheid, vaak voortkomend uit een familieband. Heel anders dan wanneer je een lezing houdt over historische gevels in Appelscha.

Het thema van deze koloniale week is 'Aan het werk',  en toen dacht ik meteen aan de genie van het KNIL, de relatief onzichtbare mannen die onder meer bruggen bouwen en vlotten over rivieren kunnen laten gaan.

Eens las ik een expeditieverslag waarin een hele colonne stil stond voor zo'n woeste rivier. Een dag of wat later was iedereen aan de overkant. Vlot gebouwd, mensen overgezet. De colonne trok verder en de genie kwam niet in de krant, wel uiteindelijk de generaal. Dat is ook geschiedenis, altijd is er een laag onder een laag, vol mensen met eigen ervaringen.

Het woord koloniaal was tot voor een paar jaar een gewoon woord, om een periode of een stijl aan te duiden. Werden er 'koloniale meubelen' verkocht, dan waren dan kasten van djattihout en stoelen van rottan. Steeds vaker is het een scheldwoord, dat iets wil zeggen over verkeerde gedachten en overtuigingen, en ik zie het vooral zo gebruikt worden door activisten. Tja, iedereen mag een eigen middel voor de discussie kiezen. Dat wel. Alleen overtuigen scheldwoorden in de regel niemand, waar je wel kans op hebt in een redelijk gesprek.

Al met al lijkt het er wel op dat de koloniale week van de geschiedenis ook volgend jaar en het jaar erna gewoon blijft bestaan, hoe beladen het woord 'koloniaal' ook wordt. Onderwerpen genoeg, we weten nog steeds te weinig van het verleden en bovendien, jongere generaties gaan op zoek naar hun familieleden, die vroeger leefden, in het oude Indië, in de koloniale tijd.

Het woord zal stand houden, dat is mijn voorspelling.