Straks 15 augustus

14 May 2020, 23:30 uur
Columns
mainImage

De plechtigheid op de Dam was indrukwekkend, ook omdat de koning wilde spreken en wat te zeggen had. Ik dacht meteen: hoe gaat dat straks met 15 augustus?

Anders dan anders, dat is zeker. Geen mensen, of op afstand van elkaar, precies het tegenovergestelde waar je naar verlangt als je erbij bent. En trouwens, ook voor de televisie en de laptop biedt de aanblik van dooreengestrengelde vingers troost. Juist dit andere vraagt om de aanwezigheid van de koning.

Ik hoop dat hij ook bij deze herdenking wil zijn, in het jaar waarin de tweede wereldoorlog zo merkwaardig vaak met 75 jaar bevrijding wordt gecombineerd. Dat geldt alleen voor een relatief klein grondgebied van het koninkrijk der Nederlanden; in Indië begon een nieuwe fase met nieuwe oorlogsellende. In de afgelaste hoera-bijeenkomsten was daarvoor weinig oog en aandacht, wat een wrang gevoel geeft. Het kleinste dorp en de grootste stad mag van mij dankbaar zijn voor de bevrijding, maar vergeet de andere landgenoten niet. Die horen er ook bij. En kun je werkelijk blij zijn, als die anderen in de moeilijkste omstandigheden zijn?

Zo ooit, is dit jaar een jaar voor de koning om ook daarover wat duidelijke en tactvolle woorden te zeggen, staand voor het Indisch monument. Dat hij wat openheid betreft meer aandurft, merken we allemaal. Hij begint een ander soort koning te worden, minder ceremonieel, meer het wezenlijke gesprek openbrekend. Waar hij begint, volgt de rest. "Niets uitwissen", zei hij, en dan is het opeens belangrijker wát het dan is, dat niet uitgewist mag worden. Wat moeten we allemaal weten en onthouden?  Hij kan daar iets over zeggen en het volk luistert, weten we.

Los van deze hoop, knijpt het een beetje in mijn hart. Vooral als ik aan de zeer ouderen denk, die alleen al door hun aanwezigheid anderen tot meevoelen en nadenken stemmen: de ooggetuigen, degenen die het hebben doorstaan. In deze tijd van fake news, van relativering en beroerd geschiedenisonderwijs, zijn ze een levend monument van wat is geweest. Nog zo'n tien, twintig jaar en ze zijn er niet meer. Misschien zijn er ouderen die rekenden: dit jaar nog, augustus red ik, de Kerst is te ver weg, ik voel het. Dus vandaar dat dit jaar ook een kans biedt, juist deze 15 augustus kan groter en dieper zijn dan andere keren. Als hij maar komt.

https://www.indischeschrijfschool.nl