Indië-veteranen waren er al voordat het woord bestond. Het is tegenwoordig net, of er pas Indië-veteranen met de dekolonisatie kwamen.

Nee hoor.

De term was nog niet gemunt, maar ze waren er al. De VOC had eigen legers in de Oost. En dan (even een grote stap vooruit) was er natuurlijk Atjeh. Lombok. Al die keren dat er suppletie-troepen uit Nederland naar Indië vertrokken. Van de website Defensie.nl neem ik over:

Veteranen zijn alle (oud-)militairen met de Nederlandse nationaliteit die het Koninkrijk dienden in oorlogsomstandigheden. Of tijdens vergelijkbare situaties zoals vredesmissies in internationaal verband.

Dus: tijdens vergelijkbare situaties. Daar valt de zogeheten pacificatie van Indië ook onder. In mijn boek over het KNIL, Een eervol bestaan, staat het en en ander over het gebrek aan veteranenzorg. Dat is het gebrek aan erkenning van deze veteranen, zij die eens ingezet werden in opdracht van de Nederlandse staat.

Destijds in Indië bestonden militaire tehuizen, maar ja, daar mocht veel niet, dus niet iedereen had er zin in. Er waren heel wat veteranen die armoe leden en die afhankelijk waren van liefdadigheid.

Wie in Nederland wist terug te keren, had kans opgenomen te worden in het  Koloniaal Militair Invalidenhuis Bronbeek. Daar had je onderdak. Je ontmoette er oude kameraden.

Maar leuk was het er niet echt, vanwege de reglementen, slaapzalen, eetzalen, de plicht tot corvee. Wanneer er een andere commandant kwam, moest je maar afwachten hoe zijn beleid uitpakte. Zo was het bepaald minder aangenaam onder de leiding van commandant Van Heurn (1853-1918), aangetreden per 1900, na de dood van commandant Karel van der Heijden.

Begin januari schreef het Vaderland dat een onderzoekscommissie het hospitaal te Bronbeek 'bedroevend slecht' vond. Enkele dagen later publiceerde het Dagblad van Zuid-Holland en 's-Gravenhage een schokkend artikel met de kop 'Groote schoonmaak'. De misstanden knalde de krant uit. De krant schreef over een 'onmenschelijk-strenge politierégime', over toezicht bestaande uit 'fel-gehate oud-stokkenknechts'.

Nee, dan was het onder Van der Heijden beter geweest. Ook Indië-veteraan.

C.K. Elout interviewde de generaal in 1896 voor Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Ook Bronbeek kwam aan bod:

‘Hoeveel invaliden hebt u hier nu wel?’

‘Honderd zeventig zoowat.’

‘En hebt u nooit last met sommigen.’

‘Nooit. Vroeger wel. In 't begin. Maar dat is langzamerhand beter geworden. Vroeger gebeurde het wel eens dat er een dronken was en dan werd hij onherroepelijk weggestuurd. Dat wisten ze ook wel. Maar tegenwoordig is er bijna geen straf meer noodig.’

In het interview staat veel: zelfvoorzienend zijn, de mannen moesten werken indien hun gezondheid het toeliet, van de pensioenen werd veel ingehouden.

Er was dus straf.

Tot aan wegsturen toe.

Toch ook weer niet dat je zegt: respect voor deze volwassen mannen met oorlogservaring.

Dan hebben we nu tenminste veteranendag. Ik zou zeggen, dat juist nu de Indie-veteranen die er nog zijn en die de kracht en de moed hebben mee te lopen in het defilé, van ons het respect verdienen dat ze zo vaak in het verleden niet hebben gekregen.

En nóg niet altijd.