Ooit, en dat is gelukkig heel lang geleden, had ik een gebroken hart waardoor ik op de gekste momenten in tranen uitbarstte. In gesprek met mensen die argeloos vroegen hoe het met me ging. Als ik moeder en kind samen zag wandelen. Wanneer er een bloem bloeide. In alles zag ik mijn verlies en dat wat nooit zou zijn. Wat doet een mens dan? Natuurlijk, treurige boeken lezen.
Mijn theorie over liefdesverdriet is dat er een X aantal tranen gehuild dient te worden voordat het verdriet over is. Het aantal van X weet je nooit. Soms zijn dat er 287, soms duizenden tranen. Zonder huilen gaat het niet weg en dus is het verstandig om in korte tijd zoveel mogelijk te huilen. Daarom las ik Intra nos (1902), de grandioze roman van Cornélie Noordwal. Sindsdien voel ik het elke keer prikken in mijn ogen als ik op de Laan van Meerdervoort loop.
Het is zo'n lange mooie laan, ik zou er dagelijks willen wandelen om naar de huizen te kijken en aan mezelf op te sommen wie er woonden uit de oude Indische tijd. Een laan die een boek verdient, serieus. Daar liep in een fictief verleden freule Iris van Rhenen, even kwetsbaar als Eline Vere maar dieper voelend in haar verliefdheid op Richard Wybrandt. Hij is Indisch. En als zij hem ziet - als eerste natuurlijk - en hem aanspreekt, noemt hij haar koel-gereserveerd: "juffrouw". Dat is het begin van het einde van alles dat nooit meer zal beginnen, en ze weet het. Ik wist het ook, toen ik het las met in mijn hart hetzelfde gevoel. Het boek heb ik nat gehuild, de letters zijn moeilijker te lezen.
Iedereen dweept zo met Couperus en met Eline Vere, en er zijn zware psychologische verhandelingen gemaakt over de karakterstructuur van de laatste, maar wie denkt er aan de freule Van Rhenen? Of aan Richard, zo hard werkend om iets te worden, nadat er voor hem geen plaats was als Indisch ambtenaar. Al zijn uren aan studies besteed - Japans, Chinees - in de hoop op promoties, vooruitkomen. Een self made man, zich bewust van zijn Indisch-zijn.
Twee werelden zagen elkaar in de Laan van Meerdervoort. En zij passeerden elkaar in dat ene woord "juffrouw", de een had verdriet, de ander niet, de huizen keken toe, onverminderd statig, ze hadden al zo veel gezien.