Het Verenigd Koninkrijk heeft het Leidse bedrijf dat het coronavaccin van AstraZeneca maakt en andere vaccinfabrieken al vroeg gereserveerd. Die afspraken lagen er al lang voor AstraZeneca een bestelling kreeg van de EU, zegt topman Pascal Soriot. Maar waarom beloofde het bedrijf vervolgens aan Brussel dat de fabrieken voor de EU zouden draaien?, blijven Europarlementariërs zich afvragen.

De vaccinfabrikant en de EU touwtrekken om de fabrieken sinds er een in België haperde en AstraZeneca vervolgens de leveringen met meer dan de helft terugschroefde. Dat stuitte in Brussel op onbegrip en woede. Te meer toen bleek dat de aanvoer naar het VK niet stokte.

Het Leidse Halix was "oorspronkelijk gereserveerd" door het VK, zei Soriot in het Europees Parlement, dat hem donderdag ondervroeg. Maar inmiddels wordt wat het bedrijf vervaardigt "gedeeld". Het overgrote deel van de coronavaccins die AstraZeneca in de Europese Unie maakt gaat naar de EU-landen, verzekerde de baas van het farmaceutische bedrijf.

Europarlementariërs hebben daarover twijfels. Ze verdenken het Brits-Zweedse bedrijf ervan de Britten voor te trekken. De Britse regering heeft inderdaad al "heel vroeg" geld gestoken in de Britse en Nederlandse fabrieken en zich zo verzekerd van vaccins, antwoordde Soriot op vragen van Esther de Lange (CDA). Die contracten lagen er al toen AstraZeneca in april in het project stapte en vervolgens de koop met de EU sloot.

Hoe kon het bedrijf in augustus dan toch afspreken met de Europese Commissie dat Halix voor de EU zou draaien?, vroeg Bas Eickhout (GroenLinks). Is dat geen dubbelspel? AstraZeneca verklaarde in het Europese contract ook geen verplichtingen te hebben die de levering aan de EU in de weg zou kunnen zitten.

Eickhout en De Lange constateren dat echt antwoord uitbleef. "Dat is jammer, want zo vergeten we dat ze geen winst maken, in tegenstelling tot de anderen", aldus de GroenLinkser. "Het lijkt erop dat AstraZeneca de huid twee keer heeft willen verkopen", blijft de indruk van De Lange.

AstraZeneca blijft weigeren nu ook haar Britse fabrieken voor de EU te laten draaien om aan zijn verplichtingen te voldoen, zoals Brussel eist. Die zouden zijn gereserveerd voor de Britten, al staan ze ook in het Europese contract. Het overhevelen van vaccins uit het VK naar de haast zeven keer zo grote EU zou ook maar een druppel op een gloeiende plaat zijn, beweert Soriot.

AstraZeneca meldde de afgelopen weken tegenslag na tegenslag. In de eerste drie maanden van dit jaar moest de EU het stellen met 40 miljoen doses, terwijl zij rekende op 80 miljoen en eigenlijk nog heel wat meer. De productie in het tweede kwartaal dreigt ook fors tegen te vallen, bleek maandag. Soriot zei daarover "teleurgesteld" te zijn. "Net als jullie."

Soriot is er niettemin "van overtuigd" dat de productie in de lente op gang komt en de vertraging wordt ingelopen.