Ondanks een stevige financiële tegenwind heeft het Haagse stadsbestuur donderdag een sluitende Programmabegroting 2020-2023 gepresenteerd en gaat het volgens haar door met zijn 'ambitieuze investeringsprogramma voor betaalbare woningen, goede bereikbaarheid, meer banen en een leefbare, groene stad'. “Het uitgangspunt van het college bij het sluiten van deze begroting is dat we niet meer lasten voor de inwoners van Den Haag willen. Ik ben er trots op dat dit ons als college is gelukt”.
Dit zegt Rachid Guernaoui (wethouder Financiën) over de programmabegroting 2020. De begroting van de gemeente Den Haag beslaat in totaal circa 2,7 miljard euro. Zoals eerder in de Voorjaarsnota 2019 stond, is het stadsbestuur geconfronteerd met een aantal grote financiële uitdagingen. Dit is vooral het gevolg van een aantal landelijke ontwikkelingen, zoals de stijgende kosten van Jeugdhulp en de fors lagere rijksuitkering vanuit het Gemeentefonds. Samen met de stijgende kosten voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) dreigden de kosten bij ongewijzigd beleid op te lopen tot een structureel nadeel voor de gemeente van 280 miljoen euro (70 miljoen euro per jaar). Door uitblijvende rijksbijdragen heeft het college dan ook keuzes moeten maken. “Dat hebben wij gezamenlijk gedaan, over alle portefeuilles heen”, zegt wethouder Guernaoui.
Al in dit lopende jaar heeft het stadsbestuur maatregelen genomen om de meerkosten in de Jeugdhulp en Wmo terug te dringen (zie kader). Guernaoui: “Daarmee zijn de problemen voor de komende jaren opgelost, maar nog niet voor de lange termijn. Het college doet dan ook een stevig beroep op de Rijksoverheid om met meer structureel geld over de brug te komen voor jeugdhulp. Ons uitgangspunt blijft dat iedereen de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft”.
Geen lastenverzwaring
Naast de maatregelen in de Jeugdhulp en Wmo maakt het college ook nog de benodigde structurele middelen vrij, oplopend tot bijna 20 miljoen euro in 2023. Om sterke financiële tegenwind op te vangen zonder harde bezuinigingen en lastenverzwaringen, en tegelijkertijd de begroting tóch sluitend te krijgen, heeft het college ook middelen vrijgemaakt uit de reserves. Wethouder Guernaoui: “Wij vinden dit verantwoord, omdat wij het geld nu harder nodig hebben door uitblijvende rijksbijdragen”.
In de Programmabegroting 2020-2023 rekent het college op hogere incidentele dividenduitkeringen van Eneco, omdat het bedrijf goed presteert. In deze begroting wordt niét vooruitgelopen op de opbrengst van de beoogde verkoop van de gemeentelijke Eneco-aandelen. Eind 2019 zullen koper en verkoopbedrag naar verwachting bekend worden. Het is uiteindelijk aan de gemeenteraden van de 44 aandeelhoudende gemeenten om over de verkoop van Eneco te besluiten. “Bij het samenstellen van deze begroting hebben wij als college scherp aan de wind moeten zeilen”, aldus Guernaoui. “Daarbij hebben wij de balans gevonden tussen het realiseren van het coalitieakkoord en het oplossen van grote financiële knelpunten”.
Investeringen
Het stadsbestuur gaat door met zijn ambitieuze investeringsprogramma. Het college realiseert extra betaalbare woningen, zodat Den Haag een plek is voor iedereen om prettig te wonen. Er wordt fors geïnvesteerd in goede bereikbaarheid en duurzaamheid. Het college stimuleert een gezonde economie en begeleidt meer mensen vanuit de bijstand naar werk. Veel aandacht in de begroting is er ook voor de veilige en groene stad. Guernaoui: “Dit college laat groei werken voor een mooie en leefbare stad waarin iedereen mee kan doen. Wij investeren in een stad die op lange termijn bereikbaar blijft en samen werken wij aan een beter leven voor alle mensen in Den Haag”.
Oplossingen meerkosten Jeugd en WMO
Doordat meer jongeren langdurig én met zwaardere problematiek in de jeugdhulp terecht kwamen, stegen de jeugdhulpkosten. De Haagse gemeenteraad besloot in 2017 de toegang tot de Wmo te verbeteren. In 2018 heeft de gemeente zo’n 5.000 extra Wmo aanvragen behandeld en hebben Hagenaars 3.300 meer maatwerkvoorzieningen gekregen. Zowel de jeugdhulp als de Wmo zijn zogeheten open einderegelingen waarbij de gemeente inwoners hulp blijft bieden zodra en zolang dat nodig is. Ook steeg het aantal meldingen bij Veilig Thuis Haaglanden. En neemt het aantal daklozen en dakloze gezinnen toe. Door bovenstaande ontwikkelingen houdt het stadsbestuur vanaf het jaar 2020 rekening met meerkosten van ruim 50 miljoen euro.
Het kabinet heeft voor de jaren 2019 tot en met 2021 in totaal 1 miljard euro extra aan jeugdhulpbudget beschikbaar gesteld voor gemeenten. Voor Den Haag gaat het om ruim 15 miljoen in 2019 en 11 miljoen voor 2020 en 2021.
Het college heeft diverse maatregelen genomen om het restant van 35 miljoen aan meerkosten op te lossen. Natuurlijk is er rekening gehouden met de afspraken uit het coalitieakkoord zoals bijvoorbeeld de compensatie voor de minima voor de eigen bijdrage van de Wmo, de uitvoering van het initiatiefvoorstel ‘Niet vraguh’ en de extra middelen voor dak- en thuislozenopvang.
Dankzij betere inkoopcontracten en door gezamenlijke inkoop in de regio worden de grote uitdagingen in Jeugdhulp en Wmo de komende jaren óók structureel het hoofd geboden voor een bedrag dat oploopt tot bijna 35 miljoen euro in 2023.