Er moeten structurele financiële afspraken en gelijkwaardige verhoudingen komen met het Rijk. Want zoals het nu gaat, is het voor gemeenten niet vol te houden. De grens is bereikt.

De Haagse burgemeester Jan van Zanen wond er vrijdag tijdens de algemene ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten geen doekjes om. Er komt te weinig geld vanuit het kabinet naar de gemeenten, terwijl er wel taken worden doorgeschoven die veel geld kosten (Wmo, Jeugdzorg), en de verhoudingen met het Rijk kloppen niet. Pas als dat allemaal goed geregeld is, gaat de VNG met een een nieuw kabinet in gesprek over uitvoering van een nieuw regeerakkoord.

Van Zanen had ook wel mooie woorden voor minister Ollongren van Binnenlandse Zaken die beloften om gemeenten reëel te compenseren nakwam en de opschalingskorting voor dit en komend jaar bevroor. "Maar we zijn er nog niet", volgde er direct als waarschuwing achteraan. "Want wat bevroren is, zal weer ontdooien. U begrijpt: de 355 gemeenten hebben behoefte aan afspraken voor de lange termijn. Een structurele tegemoetkoming voor de tekorten in het sociaal domein, met name vanwege de jeugdzorg en het abonnementstarief, is er nog niet.'

Daarnaast pleitte de voorzitter van de VNG voor een grotere gemeentelijke bevoegdheid om de eigen taken uit te kunnen voeren. Dat is nodig om grote opgaven aan te pakken en inwoners beter van dienst te zijn stelde hij. "Er is een groep inwoners die de weg naar de overheid niet weet te vinden. Zij komen op tal van manieren in aanraking met de overheid. Dit zijn de meest kwetsbaren, en juist voor hen organiseren we het het meest ingewikkeld. Gemeenten willen juist voor die inwoners een aanspreekpunt zijn. Een menselijk gezicht. Maar dan moeten we daar wel de mogelijkheden voor hebben."

Daarom ook komt de vereniging met een wetsvoorstel om meer in balans te brengen in de bestuurlijke verhoudingen. Zo wil de VNG vastgelegd zien dat als een gemeente een taak erbij krijgt, ook het bijbehorende geld wordt overgedragen. Er  moet een arbitrage of conflictregeling komen die geschillen tussen overheden kan beslechten, en de autonomie van gemeenten moet worden versterkt. 

Van Zanen weet zich dat zijn vereniging geen wetsvoorstellen kan indienen bij het parlement. "Daar hebben we u voor nodig", gaf hij de leden aan. "U, raadsleden, wethouders en burgemeesters, zult via een partij, landelijk of lokaal, aan het werk moeten om ervoor te zorgen dat die wetsvoorstellen worden ingediend. Ik vraag daarvoor uw inzet."