Jeltje van Nieuwenhoven, de ‘grande dame’ van de gemeenteraad van Den Haag, zei wat waarschijnlijk iedereen dacht, maar in dit verband nog nooit iemand hardop had durven vragen: “Waarom moet een kerk eerst leeg staan, voordat de mensen er een baken in gaan zien?”
De 74-jarige mevrouw Van Nieuwenhoven (PvdA), die na de raadsverkiezingen van 21 maart een punt zet achter een indrukwekkende carrière en afscheid neemt van de actieve politiek, maakte haar punt vanavond tijdens de vergadering van de raadscommissie Ruimte over het al dan niet blijven voortbestaan van de Valkenboskerk op de hoek van de Loosduinsekade en de Zuiderparklaan in de wijk Rustenburg-Oostbroek.
Uiteraard pakten Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP) en Michel Rogier (CDA) die handschoen graag op. “Als we het dan werkelijk zo belangrijk vinden om kerkgebouwen voor de stad te behouden, dan zouden mensen misschien eens wat vaker een kerk moeten bezoeken, en dan ook eens iets doneren,” aldus Rogier. En Grinwis: “Dit zijn de weken van de Kerkbalans, voor kerken is dat de belangrijkste periode van het jaar om inkomsten te genereren. Uw donaties zijn meer dan welkom.”
Ja. En nee
Maar is de Valkenboskerk nou gered, of niet? Ja. En nee. In de commissie is vanavond duidelijk geworden dat er op 15 februari - wanneer de Valkenboskerk opnieuw luid bimbambeierend op de agenda van de gemeenteraad zal komen te staan - zeer waarschijnlijk raadsbreed een motie zal worden ingediend om behoud van de Valkenboskerk alsnog uitgangspunt te maken bij alle nieuwe plannen met de kerk en bij de uitvoering van bestaande plannen. Verantwoordelijk wethouder Joris Wijsmuller (HSP) waarschuwde dat de raad dan wel rekening dient te houden met mogelijke juridische en financiële claims van marktpartijen. Hij zegde toe die mogelijke claims voor 15 februari inzichtelijk te maken.
Wijsmuller doelt op de bestaande koopovereenkomst tussen de Protestantse Gemeente ‘s-Gravenhage (PGG) en ontwikkelaar Bébouw Midreth. De PGG wordt geconfronteerd met ontkerkelijking en daardoor lege kerkgebouwen en exploitatieverliezen - en wil daarom verkopen, liefst zo snel mogelijk. Dat zou in dit geval sloop van de Valkenboskerk betekenen en de nieuwbouw van 52 appartementen, in een gebouw zo hoog als de (dan voormalige) kerktoren.
Toen sloop een reële optie bleek, kwam de buurt plotseling alsnog in het geweer en werd het Actiecomité Valkenbos Blijft opgericht. In juni kreeg dat van Wijsmuller een half jaar de tijd om met een alternatief plan te komen. Dat alternatieve plan ligt er: de bouw van 24 tot 35 kluswoningen in, en dus met behoud van, de kerk. Bij de totstandkoming van het plan heeft het Actiecomité Valkenbos Blijft samengewerkt met het bedrijf Steenvlinder in Den Haag, een specialist op het gebied van zelfbouw en eigendom van Marnix Norder, die in de vorige collegeperiode (tot en met 2014) namens de PvdA wethouder van stadsontwikkeling was.
Niet haalbaar
Zijn opvolger Joris Wijsmuller zei het vanavond “een aantrekkelijk plan” te vinden, maar “geen haalbaar plan”. Hij mist een business-case: een helder financieel verhaal op grond waarvan een bod aan PGG zou kunnen worden uitgebracht. Daarmee is nu, wat de wethouder betreft, de kans voor de in het actiecomité verenigde buurtbewoners verkeken. Bij monde van hun coördinator Anja Voskuil, inspreker tijdens de vergadering vanavond, stellen zij echter dat het zinloos was een bod aan PGG uit te brengen, omdat er “geen gelijk speelveld” is. De projectontwikkelaar kan bij sloop en vervolgens nieuwbouw veel grotere winsten realiseren, en dus altijd een hogere prijs aan PGG bieden, dan Steenvlinder en Actiecomité Valkenbos Blijft kunnen, met hun wil tot kerkbehoud en beperkt aantal woningen.
Volgens Wijsmuller is dit niet waar. Hij verwees naar de Bethelkerk aan de Händellaan in Den Haag. “Daar hebben dezelfde eigenaar PGG en Actiecomité Bethel Blijft wel een koopovereenkomst gesloten, met behoud van de kerk,” aldus de wethouder. “Bij de Valkenboskerk had dat dus mijns inziens ook gekund. Dat Steenvlinder en het actiecomité daarin een andere afweging hebben gemaakt, is verder niet aan mij. Maar nu is hun kans wel verkeken en de tijd op. Uit oogpunt van consistent bestuur zie ik verder uitstel daarom niet zitten.”
Op 15 februari wordt het voor de Valkenboskerk dus alsnog kruis of munt.