De Nationale Oldtimerdag op zondag 17 juni brengt een primeur op het gebied van mobiel erfgoed. Een voertuig dat – wellicht onopgemerkt - een voorname rol speelde in het Nederlands-Indische verleden.

Simplex, Eijsink en Spyker zijn in het begin van de vorige eeuw de belangrijkste Nederlandse autofabrikanten. Van zowel Eysink (1886 Amersfoort) als Spyker (1898 Amsterdam) zijn enkele automobielen bewaard gebleven in particuliere collecties en in musea. Simplex heeft naar schatting (historische bronnen) 180 automobielen gebouwd waarvan er helaas geen enkele bewaard is gebleven. In 1887 is de Simplex Automatic Machine Company in Utrecht opgericht, waar in 1892 het eerste Simplex rijwiel wordt geproduceerd. In 1897 wordt er een nieuwe fabriek gebouwd aan het Overtoom in Amsterdam met als naam Machine Rijwiel- en Automobielfabriek ‘Simplex’. Daar worden vanaf 1902 motorfietsen gefabriceerd en de onderneming start in 1909 met de fabricage van automobielen en railauto’s (motorlorries). Daarvan is, op een enkele uitzondering na, de gehele productie per schip vervoerd naar Suriname en Nederlands Indië om  dienst te doen op grote suikerriet-, koffie- en rubberplantages, onder meer op het uitgestrekte terrein (220 ha.) van de suikerfabriek in Djatiroto (Oost-Java) in de residentie Pasoeroean.

Eigenaar van deze suikerrietplantage was de Handelsvereniging ‘Amsterdam’ en in 1910 is het de grootste plantage op Java. Zij beschikten op dat moment in totaal over ruim 30 Simplex Railauto’s en een grote motorlorrie remise. Het riet wordt dagelijks uit het veld met ongeveer 1.000 rietwagens, getrokken door deze motorlorries, aangevoerd voor het snijden en malen in de fabriek. Simplex bouwt tot 1915 automobielen, waarvan er één speciaal werd gebouwd voor de Nederlandse Kardinaal Willem Marinus van Rossem die in het Vaticaan in Rome verbleef als President van de Pauselijke Bijbelcommissie. Deze automobiel werd in 1913 per kist op een schip vervoerd van Amsterdam naar Napels.

Smalspoorlijn

In ons land zijn er twee Simplex Railauto’s ingezet op een smalspoorlijn van 12 km. lengte door het duingebied bij Katwijk in opdracht van de Leidse Drinkwaterleiding Maatschappij (LDM) ter controle van waterputten en de filterbekkens. De railauto was er in dienst tot 1970. Een Simplex Railauto DH4 – gebouwd in 1910 - is in de afgelopen jaren volledig en vakkundig gerestaureerd door medewerkers van het Museum Stoomtrein Katwijk-Leiden aan de hand van de archiefgegevens van Simplex uit o.a. het Rijksarchief. De wagen is voorzien van een gereviseerde Ford 110E zijklepmotor, biedt plaats aan 4 personen en heeft twee versnellingen. De maximum snelheid bedraagt 60 km. per uur.

De Simplex Railauto uit 1910 die op de Nationale Oldtimerdag wordt getoond, is de enige nog resterende ter wereld die in originele staat verkeert, een beeld geeft van een bijkans vergeten deel van de Nederlandse vervoersindustrie, een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het vervoer van plantageproducten als eerste stap in het gemechaniseerde transport voor de levering van suiker, koffie, thee, rubber aan Europa en die nu haar primeur beleeft op zondag 17 juni a.s. in Lelystad. Past uitstekend in het motto van het evenement ‘Erfgoed dat beweegt’ en in het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 1918 waarvan de Nationale Oldtimerdag official partner mobiel erfgoed is. De Nationale Oldtimerdag met ruim 400 historische automobielen vindt plaats op de Bataviaboulevard in Lelystad (van 09.00 uur tot 17.00 uur). De toegang is gratis.