Alles wijst erop dat Den Haag afstevent op een stadsbestuur van liberaal-progressieve signatuur. Die coalitie van Groep de Mos, VVD, D66 en GroenLinks is het stadium van ‘voorzichtige verkenning’ voorbij en inmiddels een reële optie geworden. Bronnen op het stadhuis aan het Spui spreken zelfs van een ‘groeiend enthousiasme’ bij alle vier partijen.

Officieel komt er niks naar buiten. Hans Wiegel, die door Groep de Mos is aangesteld als verkenner, heeft nadrukkelijk met alle fractieleiders de afspraak gemaakt dat zij geen openbare mededelingen over - en tijdens - het informatieproces zullen doen. Tot op heden is dat dan ook nog niet gebeurd. In die zin heeft Richard de Mos - die Hans Wiegel kent uit zijn tijd dat hij voor de PVV in de Tweede Kamer zat - met de VVD-coryfee een briljante keuze gemaakt. De 76-jarige Wiegel heeft statuur en gezag, staat boven de partijen en kan zorgen voor een ontspannen sfeer.

Richard de Mos is als fractieleider van de grootste partij in de gemeenteraad spelbepaler bij de coalitiebesprekingen en heeft nog een aantal andere landelijke politici van naam en faam in zijn mouw, die namens Groep de Mos zouden kunnen informeren en formeren. Inmiddels wordt het echter niet uitgesloten, en hier en daar zelfs toegejuicht, dat Hans Wiegel binnenkort ook zelf de formatie van het stadsbestuur gaat leiden, inclusief verdeling en bezetting van de wethoudersposten. Wiegel zelf - die in Friesland woont en nu vaak bij zijn dochter in Den Haag is - liet tijdens de openbare kennismaking met de gemeenteraad op 28 maart al doorschemeren, dat hij hiervoor eventueel beschikbaar is.

26 van de 45 zetels

Dat Groep de Mos, VVD, D66 en GroenLinks - samen goed voor 26 van de in totaal 45 raadszetels - waarschijnlijk de nieuwe coalitie gaan vormen, is minder onlogisch dan het op het eerste gezicht lijkt. Groep de Mos heeft weliswaar de reputatie een ‘rechtse’ partij te zijn (ze kunnen af en toe inderdaad nogal lawaaierig uit de hoek te komen), maar heeft een partijprogramma waarmee het ook linksaf kan, zonder met de ogen te hoeven knipperen. De Haagse VVD is minder conservatief en roestig dan de landelijke uitstraling soms doet vermoeden, en op het gebied van duurzaamheid en mobiliteit zien de liberalen zelfs licht-groen en zijn zij hier in de stad allang niet meer alleen ‘de partij van de automobilist’. Opvallend was ook dat fractieleider Boudewijn Revis bij de kennismaking met Hans Wiegel op het stadhuis nadrukkelijk zijn wens openbaarde om tot een “liberaal-progressief” stadsbestuur te komen. Voor GroenLinks - na Groep de Mos en VVD de derde grote winnaar in Den Haag - is deze coalitie de uitgelezen kans om nu eindelijk eens te gaan besturen.

En D66 dan? Verliezer of niet, met 6 zetels in de raad is D66 nog altijd cruciaal in de coalitievorming. Landelijk oogt het allemaal misschien een beetje als vlees noch vis, maar lokaal heeft het D66 van Robert van Asten zich steeds vrij consequent opgesteld als de partij van het ‘genuanceerde midden’. In die zin kan D66 het bindende element zijn. Bovendien ziet Van Asten heel graag GroenLinks in het college komen, zodat tegenover het zogeheten ‘rechtse machtsblok’ van Groep de Mos en VVD een ‘progressief machtsblok’ komt te staan voor het benodigde evenwicht.

Bijkomend voordeel

Mocht Hans Wiegel inderdaad de taak krijgen deze vier partijen tot een stabiel college te kneden, dan biedt de Fries nog een ander, bijkomend voordeel als formateur: hij zal inzetten op een regeer- of bestuursakkoord op hoofdlijnen en niet elk onderwerp tot op detailniveau dicht willen timmeren. Niet alleen zou dat laatste niet eens reëel zijn - vanwege de verschillende signaturen van de vier partijen - ook, en vooral, heeft dat te maken met Wiegels principiële stellingname dat de gemeenteraad nu eenmaal het belangrijkste politieke orgaan van een gemeente is.

En nu de gemeenteraad in Den Haag maar liefst 15 partijen telt, zou het in de visie van Wiegel mooi zijn als zij straks allemaal invloed kunnen uitoefenen op het lokale beleid, door middel van moties, amendementen en initiatiefvoorstellen. Dat kan uiteraard alleen als een bestuursakkoord die ruimte biedt, en dus niet álles al bij de formatie in harde afspraken wordt gegoten. Basis voor dat soort ruimte moet een groot onderling vertrouwen zijn tussen Groep de Mos, VVD, D66 en GroenLinks, die gemotiveerd aan de klus beginnen.

Als iemand dat voor elkaar kan krijgen, is het een man van het optimistische kaliber Hans Wiegel. Vanuit dat perspectief bezien kan het telefoongesprek dat Richard de Mos en Hans Wiegel met elkaar op zaterdag 24 maart hebben gevoerd - De Mos vanuit zijn uitpuf-adres in Limburg; Wiegel uitkijkend over de zilverreigers in het Friese landschap - straks wel eens van onschatbare waarde blijken te zijn geweest.

Tekst: Frank Hitzert