Bij het Plein 1813 zat ik eens lange tijd op een bankje, omdat ik veel te vroeg was voor een afspraak. Ik keek omhoog het boomgebladerte in, de zon scheen zacht, en ik werd overstroomd met herinneringen aan gebeurtenissen die ik nooit had meegemaakt.
Dat is het rare als je veel oude Indische romans leest. Je raakt verzeild in een wereld zonder uitgang. Den Haag is niet meer de stad van nu, maar het decor voor wat er eens plaats vond. Het was op Plein 1813, dat ooit Yvo Sterna door wind en regens even stil moest staan. Hij was te voet, op weg naar de vrouw die hij zou trouwen, namens zijn vriend in de Oost. Zo ging dat toen.
Trouwen met de handschoen, waarbij soms die handschoen op een kussen lag, als symbool van de afwezige partner. Of er was een ander, die de plaats innam van degene die absent was. Met al zijn goede bedoelingen wandelde Yvo Sterne zijn ongeluk tegemoet. Dat lees ik in Bonte Wimpels (1897), de roman van Melati van Java, de Indische romancière die eens wereldberoemd was in Nederland.
Bij het Plein 1813 zat ik op dat bankje en woog mijn historische kansen af. Een huwelijkskandidaat in een ver en vreemd land. Een aanbod van avontuur, om wèg te kunnen uit het benauwende meisjesleven van die tijd. Aan de andere kant de plichten van de getrouwde vrouw, die ook 's nachts gelden, en die zwaar kunnen vallen als mijnheer de echtgenoot je tegenstaat. In die tijd mag een vrouw geen nee zeggen. Verkrachting in het huwelijk bestaat wettelijk niet. Er valt dus wel een buiging te maken voor elke vrouw die dat avontuur aandurfde. Terug naar Nederland kon niet, tenzij als weduwe.
Toen ik internationaal begon te daten, kocht ik altijd een retourticket.
Ik wel.
In de roman vertelt Melati van Java hoe het afloopt met dat handschoengetrouw. Yvo en de beeldschone Dea van Meylingen worden verliefd op elkaar, wat niet de bedoeling is. De man die in Indië wacht op de bruid, is wel de beste vriend van Yvo. Het wordt erger. Yvo en Dea trouwen met elkaar en Charles sterft aan een plotselinge beroerte. Zoiets is toch geen toeval?
Dus daar dacht ik aan, zittend op het bankje. Aan liefde, aan zelfbeheersing, aan loyaliteit en vriendschap. Toen stond ik op en ging naar mijn afspraak. Het was tijd.