De rechter moet een rol krijgen als het Openbaar Ministerie (OM) megaschikkingen sluit met verdachten of bedrijven die strafbare feiten hebben gepleegd. Nu worden soms miljoenenboetes afgesproken waardoor de betrokkene een openbaar proces ontloopt. De rechter zou een schikking moeten controleren en daarvoor toestemming moeten geven, stelt voorzitter Frits Bakker van de Raad voor de Rechtspraak in Den Haag.

Aanleiding voor zijn uitlatingen is het tv-programma Zembla vanavond, dat gaat over grote schikkingen door bedrijven. Een graaiende penningmeester van een sportclub komt wel voor de rechter, maar grote bedrijven die voor vele miljoenen frauderen, kopen hun strafzaak af, aldus Zembla. Dat gebeurt allemaal buiten het zicht van de maatschappij om.

Ook Bakker vindt dat door het afwikkelen van ernstige strafbare kwesties buiten de rechter om, nauwelijks valt te controleren of de transactie rechtvaardig is. Dat schaadt volgens hem het vertrouwen in de rechtsstaat. "Het is belangrijk dat iedereen er op kan vertrouwen dat mensen die de regels overtreden, worden opgepakt door de politie, vervolgd door het OM en door de rechter worden bestraft.''

De voorzitter wijst erop dat nu al minder dan de helft van de strafzaken aan de rechter wordt voorgelegd. Het OM handelt ook vaak kleine zaken zelfstandig af met strafbeschikkingen, bijvoorbeeld bij eenvoudige mishandeling, winkeldiefstal, openbare dronkenschap of orderverstoringen. Als iemand het er niet mee eens is, bekijkt de rechter de zaak alsnog.

(Frits Bakker; foto: Raad voor de Rechtspraak)